Lucije Afranije (lat. Lucius Afranius, do 46. pre Hrista) je bio rimski vojskovođa i političar. Bio je istaknuti general i klijent Pompeja Velikoga. Izabran je za konzula 60. pre Hrista. Kada je Pompej izabran za konzula 55. pre Hrista u Hispaniju je poslao Lucija Afranija, Marka Petreja i Marka Terencija Varona da umesto njega upravljaju Hispanijom. Oni su u Hispaniji bili sve dok ih 49. pre Hrista nije Cezar pobedio u bici kod Ilerde. Afranije se pridružio Pompeju u bici kod Farsala, a nakon toga zajedno sa ostalim istaknutim republikancima otišao je u severnu Afriku, gde je komandovao numiđanskom konjicom. Nakon poraza u bici kod Tapsa pokušao je da se domogne Hispanije, ali nakon zarobljavanja bio je pogubljen.
Afranije je bio Pompejev klijent
Poreklo[]
Lucije Afranije je rođen u skromnoj familiji u Picenumu. Pompej Veliki je poticao iz istaknute familije Picenuma i tu je imao većinu svoje klijentele, pa je i Lucije Afranije postao njegov klijent. Pompej mu je bio glavni pokrovitelj tokom njegove karijere.
Sertorijev rat[]
Učestvovao je u Pompejevim pohodima u Hispaniji u ratu protiv Kvinta Sertorija. Posebno se istakao u bici kod Sukroa 75. pre Hrista.[1] Sertorije je napao Pompejevo levo krilo, kojim je komandovao Lucije Afranije.[2] Afranije je uspeo da zadrži Sertorijevu pažnju, a za to vreme Pompej je napao Sertorijevo levo krilo. Kada je Sertorije krenuo u pomoć svome ugroženome krilu Afranije je poveo opšti napad na Sertorijevo desno krilo, koje se onda raspalo, a vojska dala u beg.[3] Poraženu neprijateljsku vojsku ganjao je do njihovoga logora, upao im u logor i započeo pljačku, ne znajući da je u to vreme na drugome krilu Sertorije pobedio Pompeja i njegovu vojsku.[4] Kvint Sertorije se nakon pobede na svom krilu vratio da bi napao Afranijevu vojsku, koja nije očekivala taj napad. Afranije je tada izgubio dosta vojnika, a ujutro se spremio za bitku do koje nije došlo jer mu je u pomoć došao Kvint Cecilije Metel Pije.[5]
Mitridatov rat[]
Iako je Pompej dobio ogromnu podršku u ratu sa piratima i pravo da imenuje 24 legata ipak Afranija nije imenovao. Nakon okončanja rata sa piratima Pompej je krenuo na istok gde je dobio zapovedništvo u Trećem mitridatovom ratu, a Lucije Afranije je u tom ratu bio jedan od Pompejevih legata. Nakon početnih uspeha u ratu protiv Mitridata VI od Ponta i Tigrana Velikoga Pompej je ganjao poraženoga neprijatelja prema severu, a Afraniju je poverio zapovedništvo nad Jermenijom.[6] Parćanski kralj Frat III je iskoristio priliku, koja mu se ukazala porazom Ponta i Jermenije, pa je napao i pljačkao deo Jermenije poznate kao Gorduena (Korduena). [7] Prema Plutarhu Lucije Afranije je odatle isterao parćansku vojsku, a prema Kasije Dionu Afranije je tu teritoriju zauzeo bez borbi. [8][9] Nakon zauzimanja Gorduene predao ju je jermenskom kralju, a u Siriju se vratio preko parćanskih teritorija u Mespotamiji.[10] Nakon druge pobede nad Mitridatom Pompej je svom legatu Afraniju poverio pohod protiv Arabljana oko Amuna.[11] Pošto je Afranije uspešno obavio zadatak omogućio je Pompeju da u proleće 64. pre Hrista neometano napreduje do Sirije.[12]
Konzul[]
Nakon pobedonosnoga pohoda na istoku Pompej se vratio u Rim, a vratio se i Afranije. Pompej je želio da se za konzula izabere njegov lojalni legat Afranije, pa je velikodušno podmićivao birače.[13] Iako je to bilo opštepoznato i izazvalo je zgražavanje kod mnogih ipak je Lucije Afranije bio izabran za konzula za 60. pre Hrista. Zajedno sa njim za konzula je izabran Kvint Cecilije Metel Celer. Pompej se nadao da će preko njih dvojice uspeti da osigura zemlju za svoje veterane i da ih tako veže za sebe.[14] Za vreme mandata pokazalo se da Afraniju nedostaje veštine i znanja potrebnih za efikasno obavljanje dužnosti konzula.[15] Tokom 59. pre Hrista poverena mu je Galija i izgleda da je uspešno vodio rat pobedivši Gale u jednoj bici.
Legat u Hispaniji[]
Kada je Pompej 55. pre Hrista bio po drugi put izabran za konzula dobio je kontrolu nad dve Hispanije (Bližoj i Daljnjoj). Pompej je ostao u Rimu, a u Hispaniju je poslao Lucija Afranija, Marka Petreja i Marka Terencija Varona da umesto njega upravljaju Hispanijom.[16] Za vreme ratova sa Luzitancima i raznim hispanskim plemenima Afranije je istrenirao svoje legije da se bore u labavom poretku.[17] Kada je Cezar 49. pre Hrista započeo Cezarov građanski rat protiv Pompeja najpre je krenuo na Rim. Cezar je poslao Gaja Fabija kao prethodnicu sa tri legije da zauzme Pirineje.[18][19] U to vreme Afranije i Petrej su sa nešto vojske čuvali Pirineje, ali većinu vojske koncentrirali su u Ilerdi (danas Ljeida na zapadu Katalonije).[20] Gaj Fabije je uspeo da savlada garnizon na Pirinejima, ali prilikom prelaska reke Sikori (danas Segre) stradalo mu je mnogo vojske i bio je odsečen.[21] Međutim ta vojska je spašena zahvaljujući dolasku Cezarove vojske. Afranije je raspolagao sa tri legije, a Petrej sa dve, a pored toga imali su 5.000 konjanika.
Bitka kod Ilerde[]
Kada je Cezar stigao sa svojom vojskom on je preuzeo zapovedništvo i vojsku je poveo na Ilerdu (danas Ljeida na zapadu Katalonije).[22] Tu je kraj Afranijevoga logora izgradio svoj logor. Afranije i Marko Petrej uspostavili su logor na jednom brežuljku blizu Ilerde.[23] Između Afranijevoga logora i grada Ilerde bio je brežuljak koga je manja Cezarova jedinica pokušala da zaume, ali nakon neuspeha Cezar je onda poveo devetu legiju, koja je preokrenula situaciju. Međutim bitka ispod zidina Ilerde odvijala se pet sati sa promenljivom srećom.[24] Obe strane su imale podjednake gubitke. Afranijeva vojska se ipak domogla spornoga brežuljka.
Lišava Cezara snabdevanja[]
Afranije je naredio fortifikaciju brežuljaka oko koga se vodila borba. Dva dana nakon bitke došlo je do velike poplave, koja je uništila mostove, pa se Cezarova vojska našla odsečena od snabdevanja.[25] Afranije je s druge strane u Ilerdi imao ogromne zalihe hrane i ostaloga.[26] Kada je Afranije saznao da Cezaru pristiže veliki konvoj iz Galije odlučio je da ga napadne. [27] Iako nije uspeo da preotme konvoj prisilio ga je na povlačenje lišavajući tako Cezara snabdevanja.[28] Nakon toga uspeha slali su poruke u Rim hvaleći se da se rat okončao njihovom pobedom. [29]
Poraz i predaja[]
Cezar je međutim naredio da se grade lađe, pa je najpre prebacio deo vojske sa kojom je zauzeo i utvrdio brežuljak sa druge strane reke.[30] Prebacivši legiju izgradio je za dva dana most, pa je ponovo počelo da mu pristiže snabdevanje.[31] Međutim situacija se izmenila, pa je Cezarova vojska počela da u snabdevanju ometa Afranijevu vojsku. Lokalna hispanska plemana počela su da se odmeću od Afranija i da sklapaju savez sa Cezarom.[32] Afranije i Marko Petrej su bili prisiljeni da napuste Ilerdu i da se povlače, ali Cezarova vojska ih je pretekla i blokirala im put, kojim su nameravali da se povlače.[33] Dve vojske su onda logorovale jedna kraj druge i počelo je bratimljenje među vojnicima.[34] Afranije i Petrej su pokušavali da se sa svojom vojskom izvuku, ali nisu uspevali, našli su se opkoljeni i bez snabdevanja, pa su na kraju bili prisiljeni da se predaju.[35] Cezar je svima oprostio pod uslovom da se ne pridružuju Pompejevoj vojsci.
Ponovo ratuje protiv Cezara[]
Afranije i Petrej su ipak otplovili u Epir sa delom lojalne vojske da bi se pridružili Pompeju. Kada je stigao u Dirahij (Drač) neke aristokrate optužile su ga za izdaju. Nakon bitke kod Dirahija savetovao je Pompeju da kao gospodar mora ometa Cezarovu vojsku i da se sa vojskom vrati u Italiju, koja mu je naklonjena.[36] Međutim Pompej nije prihvatio njegov savet.[37] U bici kod Farsala zajedno sa Petrejem bio je zadužen da čuva logor.[38] Nakon republikanskoga poraza kod Farsala Afranije je pobegao u rimsku provinciju Afriku zajedno sa Katonom Mlađim i Metelom Scipionom.[39] Zajedno sa Titom Labijenom komandovao je numiđanskom konjicom uz pomoć koje je napadao Cezarovu vojsku. Učestvovao je sa Metelom Scipionom u bici kod Tapsa 46. pre Hrista. Nakon poraza Afranije i Faust Kornelije Sula pokušali su da se zajedno sa 1.500 konjanika domognu najpre Mauritanije, a onda Hispanije, gde su nameravali da stvore novu bazu za otpor. Međutim zajedno sa porodicama bili su uhapšeni. Nakon nekoliko dana straža se pobunila i pobila je sve vodeće republikance, uključujući i Afranija.
| Prethodi: Marko Valerije Mesala Niger i Marko Pupije Pizon Frugi |
Konzul Rimske Republike zajedno sa Kvintom Metelom Celerom 60. pre Hrista |
Sledi: Marko Kalpurnije Bibul i Gaj Julije Cezar
|
Literatura[]
- Kasije Dion
- Apijan, Građanski ratovi
- Plutarh Pompej
- Plutarh Sertorije
- Gaj Julije Cezar, Galski rat, Građanski rat, prevod dr. Ahmed Tuzlić, Matica srpska
- Cezar Afrički rat
- Seager, Robin. Pompey the Great: A Political Biography. Oxford: Blackwell Publishing, 2002, ISBN 0-631-22720-2
- Goldsworthy, Adrian Caesar: Life of a Colossus, Yale University Press (2006), ISBN 0-300-12048-6
Reference[]
- ↑ Plutarh Sertorije 19
- ↑ Plutarh Sertorije 19
- ↑ Plutarh Sertorije 19
- ↑ Plutarh Sertorije 19
- ↑ Plutarh Sertorije 19
- ↑ Plutarh Pompej 34
- ↑ Plutarh Pompej 36
- ↑ Plutarh Pompej 36
- ↑ Kasije Dion 37.5
- ↑ Kasije Dion 37.5
- ↑ Plutarh Pompej 39
- ↑ Plutarh Pompej 39
- ↑ Plutarh Pompej 44
- ↑ Kasije Dion 37.49
- ↑ Kasije Dion 37.49
- ↑ Paterkul 2.48
- ↑ Cezar Građanski rat 1.44
- ↑ Cezar Građanski rat 1.37
- ↑ Kasije Dion 41.20
- ↑ Kasije Dion 41.20
- ↑ Kasije Dion 41.20
- ↑ Cezar Građanski rat 1.41
- ↑ Cezar Građanski rat 1.43
- ↑ Cezar Građanski rat 1.46
- ↑ Cezar Građanski rat 1.48
- ↑ Cezar Građanski rat 1.49
- ↑ Cezar Građanski rat 1.51
- ↑ Cezar Građanski rat 1.51
- ↑ Cezar Građanski rat 1.53
- ↑ Cezar Građanski rat 1.54
- ↑ Cezar Građanski rat 1.54
- ↑ Cezar Građanski rat 1.60
- ↑ Cezar Građanski rat 1.61-72
- ↑ Cezar Građanski rat 1.74
- ↑ Cezar Građanski rat 1.84-85
- ↑ Apijan Građanski rat. 2.65
- ↑ Apijan Građanski rat. 2.65
- ↑ Apijan Građanski rat. 2.76
- ↑ Kasije Dion 43.12