Artaksija I, osnivač dinastije Artaksida
Artaksija I je bio osnivač dinastije Artaksida, koja je vladala Jermenijom oko 2 veka. Artaksija je vladao od 189. pre Hrista do 160/159 pre Hrista.
Kralj Jermenije[]
Pri kraju 3. veka pre Hrista Jermenija je bila podeljena nizom od 120 dominiona malih dinastija, a bili su labavo povezani pod Orontidskim kraljevima. Iako Aleksandar Veliki nije zauzeo Jermeniju tu se ipak osećao uticaj helenizma i seleukidske moći. Antioh Veliki je postavio Artaksiju kao stratega Velike Jermenije.[1] Rimljani su pobedili Antioha Velikoga u bici kod Magnesije 190. pre Hrista, pa su nakon toga Artaksiji potvrdili kontrolu nad njegovim dominionom i dali mu titulu kralja.[2] Artaksija i Zariadris su podelili Jermeniju, tako da je Zariadris uzeo Sofenu.
Hanibal i osnivanje nove prestolnice[]
Kada Hanibal više nije bio siguran na Antiohovome dvoru pobegao je u Jermeniju kod Artaksije.[3] Jedno vreme sklonio se na Artaksijinom dvoru. Predložio je Artaksiji da osnuje novu prestolnicu u području Jermenije, koje je bilo zanemareno, a pružalo je dobru prirodnu zaštitu.[4] Pomogao je Artaksiji da osnuje jermensku prestolnicu Artaksatu na reci Araksu blizu jezera Sevan. Stanovništvo ranije jermenske prestolnice preseljeno je u Artaksatu.
Gubitak i ponovna uspostava nezavisnosti[]
Artaksija je tokom 179. pre Hrista bio uključen u mirovni sporazum između Eumena II i Farnaka I od Ponta.[5] To govori da je celo vreme do 165. pre Hrista bio defakto nezavisan vladar. Antioh IV Epifan krenuo je u istočni pohod, da vrati izgubljene istočne satrapije. Najpre je napao Jermeniju 165. pre Hrista.[6] Tom prilikom zarobio je Artaksiju.[7] Ostavio ga je na vlasti kao zavisnoga kralja. Artaksija je nakon smrti Antioha V Eupatora iskoristio Timarhovu pobunu protiv Seleukidskoga carstva, tj protiv Demetrija I Sotera. Udružio se sa Timarhom sa ciljem da se oslobodi seleukidske kontrole i da obnovi nezavisnost Jermenije.[8] Timarhova pobuna nije uspela, ali Artaksija je uspeo da obnovi nezavisnost. Artaksija I je obnovio nezavisnost oko 162. pre Hrista, jer tada je predložio Arijaratu V da podele Sofenu duž gornjega Tigra.[9] Arijarat se međutim nije složio sa njegovim predlogom.
Porodica[]
Bio je oženjen za Satenik, ćerku kralja Alana. Imali su šest sinova, a najznačajniji su Artavazd I od Jermenije, koji je vladao Jermenijom od 160. pre Hrista do 115. pre Hrista i Tigran I, koji je vladao od 115. pre Hrista do 95. pre Hrista. Artaksiju je oko 160. pre Hrista nasledio na njegov sin Artavazd I.
| Prethodi: Osnivač dinastije |
Kralj Jermenije Artaksija I 189–160 pre Hrista |
Sledi: Artavazd I |
Literatura[]
- Strabon
- Apijan, Sirijski ratovi
- Plutarh Lukul
- Polibije,Istorije
- Diodor sa Sicilije, Istorijska biblioteka
- Justin